Dnia 7 i 8 lutego 1919 roku Józef Piłsudski podpisał dwa dekrety: o organizacji okręgowych dyrekcji więziennych i w sprawie tymczasowych przepisów więziennych – dały one początek organizacji polskiego więziennictwa po rozbiorach. Na pamiątkę tych wydarzeń dzień 8 lutego ustanowiono Świętem Służby Więziennej.
Korzystając z tej okazji, chcielibyśmy przybliżyć Państwu historię dawnych trzcianeckich więzień.
W czasach przedrozbiorowych miejscowych przestępców skazanych przez sąd patrymonialny na karę więzienia zamykano w więzieniu zamkowym mieszczącym się w Białej, a dokładnie w stojącej między pałacem a gorzelnią wieży wartowniczej. Przykładem takiego skazańca może być „buntownik” Paweł Kotek skazany w 1711 roku na pobyt w więzieniu tak długo: „aż albo się przyzna, albo świadkami wiary godnymi” nie oddali od siebie podejrzeń.
W momencie uzyskania przez Trzciankę praw miejskich, czyli w roku 1731 kompetencje sądownicze, a więc i prawo do osadzania w więzieniach spoczęło na władzach miejskich. Jednak pierwsza wzmianka dotycząca więzienia pochodzi dopiero z 1816 roku. Miejsce odosobnienia dla skazanych miało się wtedy mieścić w policyjnym odwachu na dzisiejszym placu Pocztowym. Kilkanaście lat później, w roku 1834 w mieście powstało więzienie karne z prawdziwego zdarzenia – jego siedzibę ulokowano w domu na ulicy Orzeszkowej 3 (budynek istnieje do dziś), a dotychczasowe więzienie przy placu Pocztowym przemianowano na policyjny areszt.
W roku 1851 w Trzciance oddano do użytku wybudowany od podstaw sąd (dzisiejszy budynek szkoły katolickiej) oraz przynależne doń więzienie. Dotychczasowe więzienie na ulicy Orzeszkowej 3 zostało zlikwidowane i w jego miejscu powstał pierwszy miejski szpital.
Nelly Levy Berg – mieszkanka Trzcianki doby dwudziestolecia międzywojennego, której wspomnienia na temat naszego miasta zostały wydane w 11 tomie Kroniki Ziemi Trzcianeckiej – opisując swoją drogę do szkoły, wspomina: „Szło się wzdłuż ulicy, gdzie na początku był sąd i więzienie, które były odgrodzone czerwonym ceglanym murem. Zawsze bałyśmy się, gdy przechodziłyśmy obok więzienia”.
Poniżej zdjęcie sądu wybudowanego w 1851 roku.
