Praktyka pokazuje, że archeolog może dokonać ciekawego odkrycia nie tylko podczas badań terenowych, ale także w zaciszu muzealnego archiwum.
W dniu 27 kwietnia br. w naszej placówce, w trakcie porządkowania starych metryk zabytków pochodzących z czasów przed II wojną światową, archeolog trzcianeckiego muzeum natrafił na metrykę z napisem Steinkistengrab 4 am Weberberg bei Lemnitzmühle. Metryka ta dołączona była do naczynia kultury pomorskiej o numerze inwentarza MT/A/282. Dalsze poszukiwania pozwoliły stwierdzić, że stary numer inwentarzowy tego naczynia, nadany w Muzeum Archeologicznym w Poznaniu 1947: 105, łączy się z 10 kolejnymi naczyniami pochodzącymi z tej samej lokalizacji. Na tych naczyniach i załączonej do nich dokumentacji również znajdują się odnośniki do nazwy Weberberg. Przeszukując stare mapy, trzcianecki archeolog natrafił na wzniesienie Weberberg w okolicy Łomnickiego Młyna.
Obecnie na tym miejscu znajduje się zapomniany cmentarz ewangelicki. Pochówki ewangelickie na tym cmentarzu dokonywane były od 1850 do 1929 r. Na kilku metrykach załączonych do zbioru naczyń kultury pomorskiej z Weberberg widnieją daty roczne identyczne jak na nagrobkach z lat 20. XX w. Prawdopodobnie w trakcie dokonywania pochówków ewangelicy odnajdywali naczynia kultury pomorskiej i przekazywali je do trzcianeckiego muzeum. Na części metryk znajdują się też opisy w rodzaju Steinkistengrab, np. 4, co oznacza, że prawdopodobnie część naczyń pozyskana została w trakcie regularnych wykopalisk, stąd opisy i numeracja grobów (pomorskich).
Co ciekawe wzniesienie Weberberg jest typową lokalizacją cmentarzysk kultury pomorskiej. W dolinie Noteci piaszczyste wydmy były bardzo często wykorzystywane przez przedstawicieli tej kultury jako miejsca pochówku. Przykładem może być sąsiednie cmentarzysko kultury pomorskiej w Białej.
Przypadek sprawił, że dokonanie odkrycia archiwalnego w dziale archeologii zbiegło się w czasie z projektem muzeum dotyczącym tego samego terenu. Cmentarz ewangelicki na wzniesieniu Weberberg został gruntownie uporządkowany w 2016 r. przez członków stowarzyszenia Baza PCT. Obecnie niezależnie od poczynionego odkrycia archeologicznego MZN w Trzciance prowadzi działania w kierunku przeprowadzenia kolejnych prac porządkowych na tej starej nekropolii.
W kulturze ludzkiej pamięć o zmarłych jest bardzo silnie zakorzeniona. Chęć zachowania grobu i pamięci po zmarłym jest jednym z wyznaczników, jakie definiują człowieczeństwo. Pozwalają odszukiwać się cech ludzkich w czasach ewolucji istot człekokształtnych. Miejmy nadzieję, że działania na cmentarzu nieopodal Łomnickiego Młyna przyczynią się do upamiętnienia nie tylko ewangelików pochowanych na Weberberg, ale też przedstawicieli kultury pomorskiej, którzy jako pierwsi wybrali przed wiekami to wzgórze na miejsce swego wiecznego spoczynku.
Zdajemy sobie sprawę, że powyższym wpisem uchyliliśmy nieco rąbka tajemnicy co do położenia stanowiska archeologicznego. Stwierdziliśmy jednak, że naprawdę warto podzielić się z naszymi czytelnikami tak ciekawym odkryciem. Wierzymy, że pasjonaci poszukiwań uszanują sen wieczny zmarłych leżących na Weberberg i nie śmią zakłócać spokoju pochowanych tam zarówno w pradziejach, jak i na przełomie XIX i XX w.
