Szanowni Państwo!
W ramach codwutygodniowego cyklu wpisów z działu numizmatycznego chcemy zaprezentować Państwu jedne z najstarszych monet przechowywanych w naszych zbiorach. Są to widoczne na zdjęciach poniżej trzy brakteaty śląskie.
Wspomniane brakteaty (z łac. bractea – blaszka) to srebrne monety bite jednostronnie z bardzo cienkiej blaszki. W wyniku tego ich wyobrażenie jest po jednej stronie widoczne wypukło, a po drugiej wklęśle. Monety te były używane przede wszystkim w Europie środkowowschodniej od XII do XV wieku. Pierwsze znane polskie brakteaty były bite przez Bolesława Krzywoustego, jednak prawdziwy rozwój pieniądza tego typu przypada na okres rozbicia dzielnicowego.
To właśnie wtedy liczni dzielnicowi książęta mieli ambicje aby zostać zwierzchnikami menniczymi i bić własną monetę – czego skutkiem była mnogość typów używanego wówczas pieniądza. Doskonałym tego przykładem jest znaleziony w XIX wieku skarb z pobliskiego Wielenia (ukryty najpewniej w latach 80.-90. XIII wieku) złożony z około 1500 brakteatów guziczkowych należących do 288 typów. Znalezione tam monety pochodziły zarówno z mennic polskich, jak i zagranicznych. Więcej na temat tego znalezisk można przeczytać w pracy Karola Beyera pt. Wykopalisko wieleńskie (Filehne) wydanej w 1876 roku. Poza opisem znaleziska, praca ukazuje ciekawy obraz XIX wiecznej numizmatyki (link do publikacji: https://polona.pl/item/wykopalisko-wielenskie-filehne,Nzk3NzAwODk/4/#info:metadata).
Zarówno brakteaty guziczkowe – mające zagięte ranty, jak i wcześniejsze zwykłe brakteaty były monetami łatwymi w produkcji, jednak często nie posiadały legendy i składały się jedynie z wyobrażenia, przez co ich identyfikacja obecnie jest mocno utrudniona. Dlatego czasem określa się je mianem monet niemych. Szczególnie trudno przyporządkować do konkretnej mennicy widoczne poniżej brakteaty śląskie, ponieważ w czasie ich powstania (koniec XIII wieku) we wspomnianym regionie funkcjonowało wiele różnych lokalnych mennic.
