Dziś przypada Dzień Edukacji Narodowej. Z tej okazji chcielibyśmy życzyć wszystkim pracownikom oświaty wielu sukcesów zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. Dzięki Państwa pracy kolejne młode pokolenia mają szansę na zdobycie wiedzy i umiejętności, które znacząco pomogą im w przyszłości.
Dzisiejsze święto jest jednocześnie 250. rocznicą utworzenia Komisji Edukacji Narodowej, czyli centralnego organu władzy oświatowej w Polsce. Co ciekawe powstała 14 października 1773 Komisja była pierwszą w Europie władzą oświatową o charakterze współczesnego ministerstwa oświaty.
Komisja Edukacji Narodowej przejęła dawny majątek skasowanego zakonu jezuitów i rozpoczęła swoje działanie, które zmierzało do stworzenia możliwie jak najlepszego systemu edukacji.
Z inspiracji Komisji Edukacji Narodowej powstawały polskojęzyczne podręczniki oraz przepisy dla szkół różnego szczebla. Poniżej prezentujemy uwspółcześnione językowo wyciągi kilku najciekawszych przepisów, które możemy znaleźć w publikacji „Przepis do szkół parafialnych” wydanej w 1774 roku.
1) Równie duchowni jak i świeccy bezżenni i żonaci mieścić się będą mogli na parafialnym nauczycielstwie, a wybór ich będzie przez wzgląd na obyczaje, umiejętności i gorliwość.
2) Żadnych pieszczot [w znaczeniu delikatnego traktowania] dzieciom nie dawać, aby i zimno i niewygoda i przykrość stawszy się im zwyczajnymi uformowały w nich moc i trwałość.
3) Czas edukacji całej w przeciągu lat 12 zamykać by się powinien, a zatem od lat 4 lub 5 dzieci powinny zacząć pierwszą swą edukację, aby w roku 17 lub 18 mogli być już do usług ojczyzny użytecznymi.
4) Równość wszelkiej kondycyi [wszelkich warunków] między dziećmi utrzymywać, dystynkcję [rangę] osób zachowawszy z przymiotów i aplikacji [pilności], pomniąc [pamiętając], iż dzieci szlacheckie równie jak chłopskie nic są innego w społeczności tylko dzieci.
5) Nie bojaźnią, ale własną jaką dziecięcia potrzebą prowadzić go do powolności, inne wszystkie sposoby są zabronione, a takie posłuszeństwo będzie roztropne, nie ślepe i podłe.
6) Nie mówić nigdy tego czego z łatwością nie pojmą, ale tego uczyć co pod zmysły podpada, a doświadczeniem więcej ich oświecać jak słowem.
7) Izby w których uczyć się dzieci będą powinny być obszerne, wysokie, na miejscu suchym i wolnego powietrza z kominem i piecem wygodnym, wesołe ile można, ozdobne malowaniem, mapami miast itd. Zawsze w ochędostwie [porządku] trzymane, aby dzieci nie patrzały na szkołę jak na więzienie swoje lecz jak na miłe mieszkanie.
Prezentowane wyżej przepisy były raczej wskazówkami i tylko od woli nauczycieli zależało czy je wdrożą czy nie, niemniej część postulatów mimo, że powstały 250 lat temu, prezentuje nowoczesne spojrzenie na edukację (m.in. równe traktowanie uczniów, odpowiedni dobór treści nauczania oraz zachęta do uczenia dzieci przez doświadczenie). Link do całej publikacji zamieszczamy poniżej:
https://polona.pl/item-view/dc47f8d8-da53-4066-8c1f-56f668605490?page=2
Poniżej pierwsza strona Przepisów do szkół parafialnych (ilustracja ze zbiorów polona.pl)
