W niedzielę 17 września 1939 roku Związek Radziecki, realizując postanowienia paktu Ribbentrop – Mołotow z 23 sierpnia tamtego roku, dokonał agresji na Polskę, która od 1 września toczyła wojnę z Niemcami. W wyniku tej agresji Niemcy i Związek Radziecki dokonali czwartego rozbioru Polski, dzieląc się ziemiami II Rzeczypospolitej – Niemcy zajęli 48% a Rosjanie 52% terytorium przedwojennej Polski, przy czym tereny zajęte przez Niemców były bardziej zaludnione – było tam około 22 mln mieszkańców (62%), na terenach zajętych przez Rosję mieszkało około 13 mln (38%), w tym około 40% stanowili Polacy.
Następstwem tej agresji była niewola kilkunastu tysięcy polskich oficerów i żołnierzy oraz aresztowania wybranych grup ludności cywilnej. W dalszej kolejności – zbrodnia katyńska oraz masowe deportacje ludności cywilnej w 1940 i 1941 roku. Według szacunków strony polskiej deportowano wtedy w głąb Rosji od 900 do 1300 tys. ludzi, według źródeł rosyjskich – 330 tys. Zwarte osadnictwo ludności deportowanej było w Kazachstanie, na Uralu, w obwodzie archangielskim i republice Komi.
Zsyłki i los zesłańców upamiętnia uchwała sejmu z 27 września 2013 roku o ustanowieniu 17 września Dniem Sybiraka. Uchwała „oddaje hołd zesłanym na Syberię i inne rejony Rosji i Związku Sowieckiego; upamiętnia tych, którzy tam zginęli, tych, którym udało się powrócić do Ojczyzny, tych, którzy osiedli w różnych częściach świata, tych, którzy pozostali na miejscu swego zesłania”.
Część z tych, którym po 1945 roku udało się powrócić do Ojczyzny, osiadła w Trzciance i w okolicznych wsiach. Pamięć o zesłaniu kultywowali w gronie rodziny i przyjaciół – w Polsce Ludowej sprawy sybiraków przemilczano. Dopiero w 1988 roku powstał Związek Sybiraków, w tamtym roku rozpoczęło też działalność trzcianeckie koło związku, którego członkowie zajmują się między innymi upamiętnieniem zesłańców i ich losów.
